با آغاز جنگ تحمیلی و ویرانی بخش های زیادی از کشور، هنرمندان و ادیبان بسیاری شروع به خلق آثاری با موضوع و محتوای وطن و وطن دوستی، مقاومت، حفظ کشور و . . . کردند. در این آثار سعی می شد موفقیت ها و افتخارات ملی به مردم گوشزد و یادآوری شود تا از این طریق مردم و رزمندگان برای پیروزی در برابر دشمن تلاش و مقاومت بیشتری نمایند. این آثار توانستند در مدت کوتاهی تأثیری عمیق بر افکار مخاطبان خود بگذارند و آنان را تشویق به حضور در جبهه ها و دفاع از وطن نمایند، همچنین این آثار کمک می کرد تا روحیه رزمندگانی که در جبهه ها می جنگیدند تقویت شود و بتوانند بیشتر مقاومت کنند. اینها حال و هوای کلی اوایل جنگ بود که به خصوص در شعر و داستان دیده می شد، اما به طور خاص در دنیای فیلم و سریال از سال 60 ساخت آثاری با این موضوع شروع شد. فیلم «مرز» اولین فیلم دفاع مقدس بود که در سال 60 به کارگردانی «جمشید حیدری» ساخته شد. این فیلم درباره مقاومت اهالی روستایی مرزی است که با راهنمایی و کمک یک ارتشی می توانند دشمن را شکست دهند. موضوع و محتوای فیلم های دفاع مقدس در دوره های مختلف، تغییرات قابل توجهی داشت. مثلاً در سال های اولیه جنگ و تا پایان جنگ فیلم ها بیشتر فداکاری و مقاومت رزمندگان و پیروزی های به دست آمده را روایت می کرد و یا اینکه تلاش می کرد مردم را به مقاومت بیشتری دعوت کنند. فضا و مکان این فیلم ها بیشتر جبهه ها و شهرها و روستاهای جنگی بود. اما بعد از جنگ علاوه بر موضوعات قبلی فیلم های دیگری ساخته شد که سعی می کرد هم به جبهه ها و رزمندگان و هم به خانواده های رزمندگان و مسایل و مشکلات آنها بپردازد. علاوه بر اینها در سال های بعد از جنگ و بازگشت رزمندگان به شهرها، موضوعات جدیدی برای ساخت فیلم بوجود آمد، موضوعاتی مانند مشکلات جانبازان، بازگشت آزادگان و خانواده ی شهدا. البته در سال های گذشته هم موضوعات جدیدی به سینمای دفاع مقدس اضافه شده و کارگردانان و نویسندگان سعی می کنند با نگاهی جدید به جنگ و مسایل آن نگاه کنند که حاصل آن ساخت فیلم های طنزی مانند اخراجی ها است. و یا اینکه سعی می کنند در فیلم هایشان با روش «بازگشت به گذشته» روزهای جنگ و اتفاقات و مسایل آن زمان را بیان و بررسی کنند مانند دوئل.
بنابراین در یک تقسیم بندی کلی می توان سینمای دفاع مقدس را به دو بخش 1- سینمای دوران جنگ و 2- سینمای بعد از جنگ تقسیم کرد.
عنوان برخی از فیلم های دفاع مقدس:
1- سینمای دوران جنگ:
نینوا (رسول ملاقلی پور ۱۳۶۳)، آوای غیب (سعید حاجی‌میری ۱۳۶۳)، بلمی به سوی ساحل (رسول ملاقلی پور ۱۳۶۴)، عقاب‌ها (ساموئل خاچیکیان ۱۳۶۴) و . . .
2-سینمای بعد از جنگ:
دیده‌بان (ابراهیم حاتمی‌کیا ۱۳۶۸)، مهاجر (ابراهیم حاتمی‌کیا ۱۳۶۸)، از کرخه تا راین (ابراهیم حاتمی‌کیا ۱۳۷۱)، کیمیا (احمدرضا درویش 1373)، لیلی با من است (کمال تبریزی ۱۳۷۴)، دکل (عبدالحسن برزیده ۱۳۷۴)، روبان قرمز (ابراهیم حاتمی‌کیا ۱۳۷۷) و . . .
از کارگردانان موفق سینمای دفاع مقدس می توان ابرهیم حاتمی کیا، رسول ملاقلی پور، کمال تبریزی، احمدرضا درویش و . . . را نام برد.