نقش تنبیه در تربیت از دیدگاه اسلام- بخش سوم
فواید تنبیه کردن صحیح
«توجه کنید که تنبیه با کتک زدن یکی نیست.»
فوائد تنبیه به جا و متناسب
الف- اصلاح رفتار
تنبیه این فایده را به همراه دارد که کودک را سر عقل میآورد و او در مییابد که عمل خطایی را مرتکب شده و از تکرار آن باید خودداری کند. براساس اصل شرطی شدن، کودک رابطهای بین عمل و کیفر مییابد، میفهمد هر باری که عمل ناروایی را انجام دهد، باید زجر و رنج آن را هم تحمل کند، و بهاین نتیجه میرسد که سودش در ترک آن عمل است.
ب- یافتن راه صواب
گاهی تنبیه میتواند وسیلهای باشد برای یافتن راه صواب. یعنی کودک بهاین نتیجه میرسد کهاین راه قابل تکرار نیست و باید شیوه دیگری را در پیش گرفت، راه دیگری که از تنبیه مصون باشد.
ج- اثر بخشی فوری
از فواید دیگر تنبیه اثر بخشی فوری آن بر روی فرد است. کودکی را در نظر بگیرید که در خانه یا مدرسه شرارت میکند، مزاحم دیگران است، سر و صدا به راه انداخته، و برای دیگران صدمه آفریده است، با لجبازیهای خود در خانه آتش افروخته و برای دیگران رنج میآفریند. شاید شور و آشوب که او به پا کرده اجازه نمیدهد که کودک به خوداید و دست از عمل ناروایش بردارد. در چنین صورتی یک تنبیه حساب شده، میتواند محیطی را ساکت و آرام کند. جلوی آشوب و آتش افروزیهای او را بگیرد. و مجالی برای مربی پدید آورد، که بتواند اوضاع را سر و سامان دهد و یا حرف خود را بزند.
د-تضعیف رفتار
تنبیه در مواردی میتواند نقش ضعیف کنندهای را برای رفتار کودکایفا کند، و کودک تدریجا نسبت به آن رفتار بی اعتنا شده و از بدی رفتار خود بکاهد.
ه-ایجاد بیداری
تنبیه، گاهی آدمیرا به خود آورده و بیدار میکند، به عبارت دیگر عامل هشدار دهنده و بیداری آفرین است. عواقب شوء و نامیون عمل و تداوم ارتکاب، و عوارض سوئی که در انتظارش است او را بیدار و متنبه میکند.